'Team Persistent' heeft duidelijk gewonnen van het 'Team Transitory' in het debat over de hoge inflatie. Nu ontwikkelt zich een nieuwe strijd; dit keer gaat die tussen 'Team Goudlokje' en 'Team Harde Landing'. Het is de vraag of de inflatie kan worden beteugeld zonder een recessie te veroorzaken.
Het historische bewijs suggereert van niet, stelt Nouriel Roubini - "Dr. Doom" - in een opinieartikel op Project Syndicate.
Kiezen tussen twee kwaden
Centrale bankiers moeten kiezen tussen slechte en nog slechtere opties. Roubini, die bekend staat om zijn pessimistische uitspraken, heeft naam gemaakt met zijn juiste voorspelling van de kredietcrisis.
Team Persistent wint van Team Transitory
In 2021 spitste het debat over de vooruitzichten voor de wereldeconomie zich toe op de vraag of de stijgende inflatie van voorbijgaande aard was, of juist blijvend. De belangrijkste centrale banken en de meeste onderzoekers van Wall Street sloten zich aan bij het Team Transitory. De geldontwaarding kwam door basiseffecten en tijdelijke knelpunten aan de aanbodzijde, vonden ze. Daarom betoogden zij dat het hoge inflatiecijfer snel zou terugvallen tot het streefpercentage van 2%.
Tot Team Persistent behoorden enkele bekende economen, zoals Lawrence H. Summers van Harvard University, Mohamed El-Erian van Queens' College Cambridge en Nouriel Roubini zelf. Deze experts betoogden dat de inflatie hoog zou blijven omdat de economie oververhit is geraakt door een buitensporige geaggregeerde vraag. Die vraag wordt door drie krachten aangejaagd:
- een aanhoudend ruim monetair beleid
- een buitensporig stimulerend begrotingsbeleid
- veel opgepot spaargeld dat huishoudens tijdens de pandemie niet konden uitgeven.
Team Persistent is als winnaar uit het inflatiedebat van 2021 gekomen. De Federal Reserve en andere centrale banken hebben toegegeven dat het probleem niet van voorbijgaande aard is en dat het dringend moet worden aangepakt door het monetaire beleid te verkrappen.
Nieuw debat: Team Goudlokje versus Team Harde Landing
Nu is er een nieuw debat ontstaan. Lukt het de beleidsmakers om een zachte landing van de wereldeconomie te bewerkstelligen? De Fed en andere centrale banken beweren dat zij hun beleidstarieven net genoeg zullen verhogen om de inflatie terug te brengen tot het streefpercentage van 2% zonder een recessie te veroorzaken.
Roubini en vele andere economen betwijfelen of dit Goudlokje-scenario haalbaar is. De mate van monetaire verkrapping die nodig is zal volgens hen onvermijdelijk een harde landing, met een recessie en hogere werkloosheid, veroorzaken. Roubini schat de kans op een harde landing binnen twee jaar op meer dan 60%.
Stagflatie door aanbodschokken
Roubini waarschuwt voor stagflatie: lage groei bij hoge inflatie. Hij wees er eerder al op dat naast de buitensporige totale vraag, ook een aantal negatieve schokken aan de aanbodzijde bijdroeg aan de stijgende inflatie. De lockdowns veroorzaakten grote verstoringen in de wereldwijde toeleveringsketens en het aanbod van arbeidskrachten verminderde, waardoor in de VS een zeer krappe arbeidsmarkt ontstond.
Dit jaar kwamen daar twee extra aanbodschokken bovenop. Naast de oorlog die de grondstoffenprijzen heeft opgedreven, leidde het zero-Covidbeleid van China tot nieuwe knelpunten in de toeleveringsketen.
Lees ook: Dr. Doom: Pas op voor stagflatie
Het dilemma van de centrale bankiers
De centrale banken staan voor een lastig dilemma. Als het bestrijden van de inflatie en het voorkomen van een loon-prijsspiraal hun hoogste prioriteit heeft, moeten zij hun ruime beleid afbouwen en de rente verhogen in een tempo dat waarschijnlijk een harde landing zal veroorzaken.
Als hun topprioriteit echter het behoud van groei en werkgelegenheid is, moeten zij hun beleid langzamer normaliseren. Dan lopen zij het risico dat ze de verwachtingen verstoren en dreigt aanhoudende inflatie die hoger is dan de doelstelling.
Een zachte landing lijkt daarom wishful thinking. De inflatiestijging is inmiddels zo hardnekkig dat alleen een drastische beleidsverstrakking de geldontwaarding weer naar de gemiddeld 2% kan brengen waar centrale banken naar streven.
De derde weg – verkrappen en terugkrabbelen
Maar er is nog een derde scenario mogelijk, meent Roubini. Centrale bankiers willen voorkomen dat de inflatie uit de hand loopt. Het kan zijn dat zij toch het inflatiecijfer boven de doelstelling laten uitstijgen. Aangezien het bereiken van het streefpercentage hoogstwaarschijnlijk een harde landing veroorzaakt, zouden ze de rente kunnen verhogen om vervolgens terug te krabbelen zodra een harde landing waarschijnlijker wordt.
De schuldenberg in de wereldeconomie is hoog: wereldwijd bedraagt de schuld 348% van het BBP. Daardoor kan een renteverhoging een verdere daling op de beurzen veroorzaken. Dat kan centrale banken een extra reden geven om terug te krabbelen.
Nu al hebben de eerste verkrappende maatregelen van de centrale banken de financiële markten wreed wakkergeschud. De belangrijkste aandelenindices zijn fors gedaald ten opzichte van de recente pieken, de obligatierente stijgt en de kredietspreads worden groter.
Wat gaat het worden?
Historisch gezien lijkt een zachte landing hoogst onwaarschijnlijk. Er blijft dus ofwel een harde landing en een terugkeer naar lagere inflatie, ofwel een stagflatoir scenario over. Hoe dan ook is een recessie in de komende twee jaar volgens Roubini waarschijnlijk.
Bekijk ook: 33 redenen om niet te beleggen