Het is oorlog tussen Rusland en Oekraïne, de beurzen krijgen vandaag een tik. Maar zijn bulderende kanonnen een koopmoment? vraagt Arend Jan Kamp zich op IEX af.
Oorlog(sdreiging) en geopolitiek hebben vaak maar kort impact op de koersen, stelt ook ING. Daarna ebt het effect weer weg. Logisch, want beurzen gaan over geld en niet over politiek.
Hieronder een overzicht van hoe aandelen reageren op grote geopolitieke gebeurtenissen. Hoe langer de beleggingshorizon is, des te minder last een belegger heeft van zo’n geopolitiek risico.
Financiële wapens
In het politieke steekspel voorafgaand aan de stap van Rusland waarschuwden westerse mogendheden Poetin dat ze strenge maatregelen zouden nemen. Gehint werd op embargo’s, of het uitsluiten van Rusland uit het internationale betalingsverkeer SWIFT. Eerder noemde een Russische minister-president dat laatste al een ‘atoomwapen’.
Westerse mogendheden kunnen ook besluiten banken te verbieden om te handelen in Russische bedrijfs- of staatsobligaties. Dat legt het land financieel lam en remt de magere economische groei nog verder af.
Ruime reserves
Maar we moeten ons niet vergissen in de veerkracht van Rusland. Sinds de annexatie van de Krim leeft het land onder sancties, maar weet het de klappen redelijk op te vangen. Economen schatten het effect van de sancties op 2,5 tot 3 procentpunt van het bbp per jaar. Het land beschikt over een fors incasseringsvermogen. De centrale bank bezit zo'n 600 miljard dollar aan reserves.
Daarnaast kan Rusland uit nog een ander vaatje tappen. Letterlijk. Met een olieprijs van bijna 100 dollar per vat kan het land een eventueel embargo op de gasexport en het opschorten van de Nord Stream 2-pijplijn gedeeltelijk compenseren.
Gas en olie zijn ook wapens, voor Rusland. Een halvering van de Russische olie-export kan volgens JP Morgan de olieprijs naar 150 dollar per vat Brent-olie jagen. Linksom of rechtsom zal het financiële systeem van het land echter schade lijden door de inval.
Europa is afhankelijk van Russisch gas
Europa vreest vooral de gevolgen voor de energievoorziening. Het continent is sterk afhankelijk van geïmporteerd gas. Dat werd eind 2021 wel duidelijk, toen de aardgasprijzen door het dak gingen door een combinatie van stijgende vraag, lage gasvoorraden en minder levering.
Europa importeert tot 40% van het gas uit Rusland. Dat beperkt de speelruimte voor een totaal embargo op gas. President Biden wil dat Amerikaanse leveranciers van vloeibaar aardgas eventuele tekorten aanvullen. Maar dat lijkt nog steeds niet toereikend.
Europa kan voor een minder pijnlijke optie kiezen en alleen de Nord Stream 2-pijpleiding stilleggen. Dat project wacht op goedkeuring van de Duitse overheid. Een Russische tegenreactie kan zijn dat de huidige leveringen aan Europa worden beperkt.
Een grote onderbreking van de gasvoorziening kan Europa waarschijnlijk wel overleven tot de zomer, denkt Bruegel, de Brusselse denktank. Maar een embargo tot de volgende winter zou Europa in een lastig parket brengen.
Inflatie en de wereldeconomie
Hogere energieprijzen wakkeren de inflatie in Europa nog meer aan. Dat stelt de ECB voor een dilemma. Moet de rente verhoogd worden, of juist niet om de economische groei niet in de kiem te smoren? En de Russische beer bedreigt ook de wereldeconomie.
De geopolitieke onrust raakt het vertrouwen van consumenten en bedrijven. Bedrijven die actief zijn in Rusland komen in ernstige moeilijkheden. Daaronder vallen grote Duitse industriële ondernemingen en Franse banken.
De stap van Poetin heeft grote gevolgen voor Rusland en het Westen. Economische vertraging in Europa is een reële mogelijkheid. En dat kan niet zonder gevolgen blijven voor de gehele wereldeconomie.
Lees ook de column Kanonnen en inflatie, geen aantrekkelijke combinatie