Allereerst mijn dank aan de collega IEX-columnisten, want door hun afwezigheid vorige week was ik de meest gelezen column van de maand! Zoals iedereen heeft kunnen lezen ben ik negatief en ja de markt (lees AEX) ging door de 400.
Nu zegt mij dit niets en ook is dit voor mij geen reden om ineens wel positief te worden. Op dit moment hebben de optimisten de overhand, de verhouding is zelfs zo abnormaal dat je alleen daardoor minder optimistisch zou moeten zijn. Ook Harry Geels wees hier in de weekendkranten op.
Maar de afgelopen week gebeurde er meer opmerkelijks, er werd de afgelopen weken namelijk keihard door veel vermogensbeheerders, banken en tussenpersonen gewerkt in de kerstweken. Dit heeft alles te maken met het provisieverbod dat op 1 januari ingaat.
Communistisch
Deze wetswijziging heeft grote gevolgen voor klanten en de hele bedrijfstak. Het is dan ook opmerkelijk dat de wet in zowel de Eerste als en Tweede Kamer als een hamerstuk is aangenomen. Vreemd dat niemand vragen had.
Nu neem ik aan dat niemand het aandurfde om een vraag te stellen over dit onderwerp, want stel je toch eens voor dat je een politiek niet correcte vraag had gesteld en het publiek het idee heeft dat je als politicus het eens bent met die graaiers en bonusrapers van de financiële sector.
Het was lang een van de belangrijkste sectoren van dit land en dus zou goed nadenken en discussiëren over een eenzijdig ingevoerde wetgeving geen overbodige luxe zijn. Maar nu we toch bijna helemaal communistisch zijn geworden met de vergaande overheidsbemoeienissen maakt dit laatste beetje ook niet meer uit.
Geen tapering
Na de situatie van de Fed twee weken geleden nog verder te hebben geanalyseerd is het niet alleen de extreem lage rente die de markt deed stijgen maar ook het feit dat QE alleen maar langer gaat duren. Er is dus helemaal geen tapering op komst.
Maar ze hebben eerdere uitspraken over wanneer ze zouden stoppen met het manipuleren van de markt alleen maar verlengd. Immers eerder had de Fed aangegeven dat ze zouden stoppen als de werkloosheid onder de 6% zou gaan. Die 6 is nu verlaagd naar 5,2. Dus QE is er ook gewoon in heel 2014.
QE voor altijd
Wat doet QE en het positieve sentiment voor alle aandelen en dus ook alle indices? Op de bovenstaande grafiek is het 400-verhaal goed te zien. Dit record is in een lege markt neergezet waarbij de vermogensbeheerders en andere professionals zo vlak voor de rapportages niet te veel cash willen rapporteren.
Beleggers zien cash namelijk niet als een belegging. Op zich is het wel bijzonder dat we een record in de AEX hebben neergezet, ondanks dat Shell en Unilever het bijzonder slecht doen dit jaar. Terwijl het toch mooie bedrijven zijn die beide heel international georiënteerd zijn.
Op het lange plaatje van de AEX ligt er rond de 415 een belangrijke weerstand. Persoonlijk denk ik niet dat we daar heel gemakkelijk doorheen zullen breken. En om het extreme positieve sentiment te temperen zou ik zeggen kijk eens naar de lange grafiek en vindt u het dan echt briljant om nu in te stappen?
En ja elke dag dat u een positie behoudt moet u zichzelf afvragen of u nu echt zou willen instappen? Houden is voor mij gelijk aan een koopbeslissing.
Niet te veel verliezen
Nog even over het positieve sentiment. Beleggers kijken nu ineens naar vijf positieve jaren en voelen zich daardoor heel gelukkig. Maar als u in 2008 -50% heeft gedaan, dan bent u als u daarna plus 100% gaat weer op uw oude beginbedrag.
Wat mij betreft gaat het spel dus vooral om het niet te veel te verliezen in slechte tijden.
Eerlijkheidshalve moet ik bekennen dat ik nog geen negatief patroon herken in de huidige index. Alle eerdere hoofdschouderpatronen zijn door overheidsbemoeienis (Draghi en Ben B.) verdwenen. Wel kan ik met maar weinig fantasie, weerstanden herkennen op de huidige niveaus.
Selfie van der Vaart
Het is ook tijd om even terug te kijken naar het afgelopen jaar en een van de persoonlijkheden van 2013 was Sylvie van der Vaart. Selfie is het woord van 2013 geworden en het geeft beide aan dat mensen nog steeds heel erg op zichzelf zijn.
Een crisis maakt dat mensen meer samen gaan doen en dus is volgens mij de crisis helemaal nog niet op zijn hoogte- (diepte)punt geweest. Nu heeft iedereen wel heeft fors gekocht tijdens de feestdagen en het was weer druk in de winkels maar hoe zal het gaan als dit niet de trend is?
Want zijn de problemen opgelost? In Europa leven 79 miljoen mensen onder de armoedegrens en 16 miljoen van hen zijn noodgedwongen afhankelijk van voedselhulp. Natuurlijk wordt er ook nog veel voedsel verspild (jaarlijks 89 miljoen ton) en dat geeft weer aan hoe groot het verschil tussen arm en rijk geworden is.
Griekenland
Even iets waar we het ook al tijden niet meer over hebben. Hoe is het met Griekenland?
- De totale schuld van Griekenland is op dit moment 382.204.670.429 euro.
- De rente die ze per jaar moeten betalen is 46.961.719.571 euro en dat op een bevolking van 11.309.885 mensen.
- Het bruto binnenlands product is 188.075.863.370 euro.
- De rente per seconde is 1489 euro.
- Het bedrag per inwoner is 33.794 euro
- Schulden als percentage van het bbp is 203,22%.
En nog wat leuke feitjes:
- Als we de Griekse schulden zouden omzetten naar dollars en dan met 1 dollar achterelkaar liggend zouden we 2055 keer rond de aarde kunnen gaan met het schuldenbedrag.
- Als we de ééndollarbiljetten zouden opstapelen, krijgen we een stapel van 57.660 kilometer hoog, of 35,828 miles.
Dus zijn de problemen in Griekenland, Spanje, Italië en Portugal echt opgelost? En ja natuurlijk geef ik u gelijk dat Griekenland maar een klein niet betekenisvol landje is. Maar als we mede hierdoor wel downgrades van Europa en Nederland krijgen is het wel van belang.
Dan de schulden van Nederland:
- De totale schuld is 395.360.729.318 euro.
- De rente per jaar 9.527.417.751 euro en dat op een bevolking van 16.741.000.
- Ons bbp is 569.664.827.647 euro.
- De rente per seconde is 302 euro.
- De schuld per inwoner is 23.616 (daarbij moet u niet vergeten dat we ook nog enorme pensioenpotten hebben en dat de overhead ook nog een belastingclaim heeft op die pot).
- De schuld als percentage van het bbp is 69,40%.
Vastgoedbubbel
Nederland is enorm aan het bezuinigen en in 2014 zullen er nog meer negatieve regels gaan gelden voor de bevolking. Onze overheid heeft voor iedereen de weg in gezet dat je minder mag lenen op onderpand.
Vanaf 1 januari mag je maar 104% van je marktwaarde lenen. De leencapaciteit gaat daarmee 10% omlaag. Niet echt lekker voor de huizenmarkt.
Heeft iemand wel eens nagedacht over vastgoed en de vastgoedbubbel? Los van fiscale maatregelen heeft bijvoorbeeld de vergrijzing en internetverkopen een enorm effect op deze sector, bijvoorbeeld één op de vier kantoren staat leeg.
Maar ook winkels op A-locaties staan leeg en nog steeds gaan veel winkeliers failliet. Daarnaast werken veel vastgoedpartijen met een hefboom. De huidige rente is nu nagenoeg nul kun je nagaan als deze rente onverhoopt gaat oplopen. In Amerika loopt de rente al iets op. Kijk maar naar de TBT
Maar als iemand zich druk wil maken over Griekenland dat tegenwoordig in de emerging markt-indices zit. Dan moet je jezelf pas echt druk gaan maken over Japan. Japan is de grootste schuldenaar van de wereld. Maar wordt door de beleggers gezien als een voorbeeld om uit de crisis te komen.
Een plaatje van de site van Wall Street Journal:
Klik op de afbeelding voor een grote versie.
Percentages waar Griekenland jaloers op kan zijn en als u het niet gelooft, kijkt u dan nog even naar de Wikipedia-lijst. Japan staat op nummer 1, dan Zimbabwe en dan pas Griekenland...
Klik op de afbeelding voor een grote versie.
En zo zijn er allerlei sites:
En ondertussen doet de Japanse beurs of er niets aan de hand is.
Oké de koers is nog niet op all time highs maar lijkt wel uit de neergaande trend te breken.
Obama-care
In januari gaat er ook iets grootst gebeuren in Amerika. Ze krijgen een zelfde soort systeem als wij. De Amerikanen noemen het communistisch. Maar Amerika heeft volgend jaar Obama-care.
Vroeger moest je verhuizen nadat je in het ziekenhuis was geweest om te zorgen dat de rekening bij de overheid kwam. Nu komt de rekening direct bij de overheid. Per saldo gebeurt er volgens experts niets. Maar de Amerikanen hebben een heel grote historie met problemen bij invoering van grote veranderingen.
Het is ook nog wel even leuk om naar de schulden in de Verenigde Staten te kijken.
Altijd leuk in vergelijking met onze schulden.
Opvallend was het dat Tros Radar, net als ik de schulden ook als een probleem ziet. Nu denk ik dat het overall gezien in Nederland meevalt, maar er zijn grote problemen in bepaalde generaties. De generatie die nog geen goede tijd heeft meegemaakt heeft een probleem.
Het grote probleem dat ik voorzie voor 2014 is dat als er een correctie komt, die niet te stoppen is. We hebben geen rentewapen en al het vet is van de botten. Ook door de rol van de social media zal de paniek alleen maar groeien.
Maar nog even snel naar het goede nieuws van 2013. Randstad was de grote performer. Maar is de economie echt aangetrokken?
ASML was ondanks eerdere correcties een goede tweede in de AEX. Op de voet gevolgd door: Aegon, ING, PostNL en SBM Offshore.
Voor ASML is het eerdere negatieve patroon tijdelijk verdwenen, pas onder de 67,23 euro krijgen we weer verkoopsignalen. Ook Gemalto heeft tijdelijk geen verkoopsignalen.
Mijn andere shortkandidaat Ahold liet een soortgelijk verhaal zien.
Randstad was dus het beste aandeel en Imtech zal het slechtste zijn. Maar was 2013 echt het keerpunt in de economie? Ik denk van niet maar hoop natuurlijk van wel. En Ja, de eindejaarsrally kwam alsnog geheel onverwachts. Want wie had gedacht dat er Wall Street gewoon omhoog bleef gaan?
Net als het herstel in Twitter, dat ging dus net even verder dan ik gedacht had. Maar Twitter is wel een aandeel waar je vanaf moet blijven.
Natuurlijk zijn er altijd interessante aandelen, zoals RIM (Blackberry). Ook dit bedrijf blinkt niet uit in winstmaken, maar toch zie ik wel kansen. Kijk maar eens naar wat Nokia gedaan heeft dit jaar.
Het enige voordeel dat Nokia had was dat het op Microsoft draait en dat zonder hardware de software een probleem had. Kortom er is genoeg te beleven zo de laatste weken.
Goede jaarwisseling gewenst.
Frank van Dongen is het pseudoniem van vermogensbeheerder en fondsmanager Cees Smit. Hij is algemeen directeur van Today’s Vermogensbeheer en Today’s Tomorrow Fondsbeleggen (For Tomorrow). Smit schrijft zijn columns op persoonlijke titel. Today's is een vergunninghoudende instelling. Today's is bij de Autoriteit Financiële Markten (AFM) geregistreerd als beleggingsonderneming en beleggingsinstelling. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Uw reactie is welkom op vandongen@iex.nl.